Η ήβη θεωρείται φυσιολογικό γεγονός. Πρώιμη ήβη είναι η εμφάνιση στοιχείων ήβης προ των 8 ετών στα κορίτσια και προ των 9 ετών στα αγόρια.
Η πρώιμη ήβη χρήζει διερεύνησης, αν και αποτελεί ιδιοπαθή κατάσταση στα περισσότερα κορίτσια.
Τα αιτία της πρώιμης ήβης είναι ιδιοπαθής. Η πρώιμη ήβη διακρίνεται σε κεντρική πρώιμη ήβη και σε περιφερική πρώιμη ήβη.
Η κεντρική πρώιμη ήβη χαρακτηρίζεται από την πρόωρη έκκριση γοναδοτροπινών.
Η περιφερική πρώιμη ήβη δεν εξαρτάται από την πρόωρη έκκριση γοναδοτροπινών και υπάρχουν ορμονοεκκριτικοί όγκοι.
Τι κάνουμε όταν υποψιαζόμαστε πρώιμη ήβη;
Γίνεται φυσική εξέταση του κοριτσιού, δηλαδή μετράμε ύψος, βάρος, καμπύλες ανάπτυξης. Εξετάζουμε το δέρμα για ακμή, τριχοφυΐα, καφέ κηλίδες και ψηλάφηση κοιλίας για τυχόν μάζες.
Διάγνωση και διάκριση κεντρικής και περιφερικής ήβης.
Η διάγνωση μπορεί να περιλαμβάνει:
- LHRH test όπου θα έχουμε ευαισθητοποίηση τιμών (αύξηση κυρίως LH) σε κεντρική πρώιμη ήβη και καταστολή σε περιφερικής αιτιολογίας.
- Οστική ηλικία με ακτινογραφία άκρας χειρός.
- Περαιτέρω διερεύνηση με απεικόνιση εγκεφάλου (MRI), εφόσον επιβεβαιωθεί κεντρική πρώιμη ήβη.
- Υπερηχογράφημα κάτω κοιλίας και έλεγχος επινεφριδίων σε περιφερική πρώιμη ήβη.
Κεντρική πρώιμη ήβη
Η κεντρική πρώιμη ήβη είναι πιο συνήθης (50–85%) και μπορεί να οφείλεται σε συγγενείς μορφές, όπου θα υπάρχει αντίστοιχο θετικό οικογενειακό ιστορικό και σε εγκεφαλικές διαταραχές (7%), όπως:
- Υδροκέφαλος
- Όγκοι εγκεφάλου—π.χ. γλοιώματα
- Φλεγμονές (εγκεφαλίτιδα)
- Νευροϊνωμάτωση
Τα αίτια της περιφερικής πρώιμης ήβης είναι ορμονοεκκρικτικοί όγκοι:
- McCune Albright
- Υποθυρεοειδισμός
- Αυτόνομα ωοθυλάκια
- Αδενώματα- όγκοι γονάδων ή επινεφριδίων
Πότε ξεκινάμε θεραπεία;
Η θεραπεία θα πρέπει να ξεκινά όταν:
- Η οστική ηλικία είναι >2 ετών από εκείνη της χρονολογικής ηλικίας.
- Κορίτσια με πρώιμη ήβη ηλικίας μικρότερη των 8 ετών.
- Κορίτσια με εμμηναρχή πριν από την ηλικία των 10 ετών.
Και όταν υπάρχουν ψυχολογικοί/συμπεριφορικοί λόγοι.
Στην κεντρική πρώιμη ήβη, οι αιτίες που εξαρτώνται από την GnRH, η θεραπεία είναι με αγωνιστή GnRH το οποίο μειώνει την έκκριση της υποφυσιακής FSH/LH. Η θεραπεία χορηγείται ανά 12 εβδομάδες και συνεχίζεται συνήθως για 1-2 έτη. Στόχος είναι η εμμηναρχή να επέλθει σε ηλικία >11 ετών και εξατομικεύεται.
Η θεραπεία της περιφερικού τύπου πρώιμης ήβης εξαρτάται από το αίτιο. Σε λειτουργικές κύστεις της ωοθήκης προτιμάται η συντηρητική παρακολούθηση. Συνήθως επέρχεται αυτόματη υποστροφή ενός αυτόνομου ωοθυλακίου. Πιθανόν να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση επί ενδείξεων. Όμως υπάρχει κίνδυνος συχνής υποτροπής.